Arrain urdinak
Txitxarroak

Trachurus trachurusHOM

EUS
txitxarro arrunt

kala-txitxarro (Brm,Mdk,Lek)
txilin baltz (Brm,Ond)
txitxarro (Stz,Arm,Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond)
txitxarroa
txitxarro arrunta
txitxarro beltz (Brm,Ond)
txitxarrilo (<15 zm) (Stz,Arm,Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond,Get,Don,Pas,Hon)
txitxarro-kuma (<15 zm) (Ond)
txitxarro frantses (<2-3 grano/Kg) (Mdk)
txitxarro marikoi (<2-3 grano/Kg) (Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond,Get)

kala-txitxarro (Brm,Mdk,Lek) | txilin baltz (Brm,Ond) | txitxarro (Stz,Arm,Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond) | txitxarroa | txitxarro arrunta | txitxarro beltz (Brm,Ond) | txitxarrilo (<15 zm) (Stz,Arm,Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond,Get,Don,Pas,Hon) | txitxarro-kuma (<15 zm) (Ond) | txitxarro frantses (<2-3 grano/Kg) (Mdk) | txitxarro marikoi (<2-3 grano/Kg) (Brm,Mdk,Eln,Lek,Ond,Get)
CAS
jurel

charro
chicharrín (Ast)
chicharro (Gal,Ast,Cnt)
chicharro negro
chícharru (Ast)
chillarro (Gal)
chincho (Gal)
escribano (Gal)
gallega (Gal)
jiguagua
jurela (Gal)
juvel (Gal)
xurel (Gal)
xurela (Gal)
xurelo (Gal)
xurillo (Gal)
jargu (<10 cm) (Stz)
chicharrillo (<15 cm)
chicharrito (<15 cm) (Stz)
chincho (<15 cm) (Cnt)
guanero (5—6 grano/Kg) (Stz)
chicharrón (<3 grano/Kg) (Stz)
escopetero (<3 grano/Kg) (Cnt,Stz)

charro | chicharrín (Ast) | chicharro (Gal,Ast,Cnt) | chicharro negro | chícharru (Ast) | chillarro (Gal) | chincho (Gal) | escribano (Gal) | gallega (Gal) | jiguagua | jurela (Gal) | juvel (Gal) | xurel (Gal) | xurela (Gal) | xurelo (Gal) | xurillo (Gal) | jargu (<10 cm) (Stz) | chicharrillo (<15 cm) | chicharrito (<15 cm) (Stz) | chincho (<15 cm) (Cnt) | guanero (5—6 grano/Kg) (Stz) | chicharrón (<3 grano/Kg) (Stz) | escopetero (<3 grano/Kg) (Cnt,Stz)
EN
FR
Atlantic horse mackerel
chinchard d'Europe

Kontsumo eta errute garaiak

Urt.
Ots.
Mar.
Api.
Mai.
Eka.
Uzt.
Abu.
Ira.
Urr.
Aza.
Abe.

Gutxieneko tamaina
>15zm
Arrantza mota
- DESKRIBAPENA: Mallabakarra hondoko mailasare finkoa da. Pieza bakarra izan dezake, edo elkarri lotutako zenbait pieza, baina haietako bakoitza sare-oihal bakarrekoa, eta mailasare angeluzuzena osatzen dute. Mailasarea 4.500 metro luze da gehienez, eta 3 metro garai gehienez.
  
  Iturria: PRESPO Informea (AZTI, 2012)
  
  INPAKTUA: Beste arrantza-txankuekin alderatuta, sare hauetan inpaktu handiena itsasoko hondoarekin kontaktua duen azalerak sortzen du, hondo harrokatsu nahiz areatsuetan. Sareak bota eta jasotzeko itsasontzien motorren beharra egon ohi da. Mallabakarrek era ezberdinetako inpaktuak sortzen dituzte, eta itsas-ornogabeen, hondoetako espezieen nahiz espezie pelagikoen, marrazoen edota arraien by-catch maila altua da. Harrapaketen deskarte-maila ere altua da, tresmailaren ondoren, altuena. Mallabakarren zatiak apurtzen direnean itsas-zaborra eragiten da.
  
  Iturria: EBARTESA Informea (AZTI, 2022).
- DESKRIBAPENA: Tresmaila hondoko mailasare finkoa da, eta arlingara finkatzen diren gainjarritako hiru sare-oihalek osatzen dute. Kanpoko bi oihalak aho-neurri berekoak dira, beti barruko oihala baino maila zabalagokoak.
  
  Iturria: PRESPO Informea (AZTI, 2012)
  
  INPAKTUA: Beste arrantza-txankuekin alderatuta, selektibitate-maila txikiena duen artea da, eta beraz, inpaktu handiena duena eragiten duena. Tresmailek deskarte eta bycatch altua dute hondotako espezieetan (arrain nahiz ornogabeetan), espezie pelagikoetan (arrainak, marrazoak edota arraiak), eta hainbat itsas-hegazti urpekaritan; gainera, itsas-dortoka eta itsas-ugaztunentzat (adibidez, izurdeak) arriskutsuak izan daitezke. Sare hauen hausturak itsas-zaborra eragiten du, eta hautsitako sareekin mamu-arrantza gerta daiteke gainera.
  
  Iturria: EBARTESA Informea (AZTI, 2022).
- DESKRIBAPENA: Zorroa sare-horma luze batez osatuta dago, flotagailuarekin eta berun-lerroarekin (normalean, lehenaren luzera berdina edo luzeagoa dena). Engranajearen beheko ertzetik zintzilik eraztunak ditu,eta haietan zehar burdinezko kablea igarotzen da, hau jasotzean sarea azpitik isten duena. Espezie pelagiko handiak eta txikiak harrapatzeko tresnarik eraginkorrena da traina, eta baxurako flotaren gehiengoak erabiltzen duen arrantza-mota da.
  
  Iturria: www.fao.org
  
  INPAKTUA: Arrantza-mota hau ez da arte-txikien multzoan kokatzen eta beraz, artisau-arrantzaren definiziotik at geratu ohi da kasu askotan, untzien tamaina handia delako eta haiekin harrapatzen den arrain kopurua ere askoz handiagoa delako.
  
  Inguraketa-sareen inpaktua ur zutabearen erdi-goi aldera mugatzen da, hondoan ez baitu eraginik. Txanku hau nahiko selektiboa izan daitekeen arren, batzuetan itsas dortoka, marrazo edota itsas-ugaztunak harrapatu ditzake, batez ere gauez egiten delako eta argiak erakarritako harrapakinen atzetik doazen harrapari handiagoak inguratuta geratzen direlako.
Ezagutza maila
Maiztasuna arraindegietan
Balioa

Biologia

Txitxarro arruntaren bizi-iraupena oso luzea izan daiteke, 20 urtetik gorakoa, lehenago arrantzatua ez bada; hala ere, 4-8 urteko txitxarroak harrapatzea izaten da ohikoena. Heldutasun sexuala 2-3 urteko adinarekin eskuratzen dute, latitudearen arabera.
Txitxarro arruntaren banaketa oso zabala da, Atlantiko osoan zehar zabaltzen delarik, Afrika mendebaldetik Norvegiako kostalderaino; Mediterraneoan ere aurkitzen da.
Bi stock nagusi bereizten dira: mendebaldekoa (Europako mendebaldean dagoen Atlantiko ekialdean aurkitzen dena), eta iparraldekoa (Ipar itsasoan dagoena). Arrain pelagikoa izanik, ur-zutabeko sakonera ezberdinetan bizi daiteke, 100-200 m inguruko uretan, baina baita 600 m-ko sakoneratan ere. Urte osoan zehar ugaldu daitekeen arren (8 hilabeteetan zehar), Bizkaiko Golkoan bereziki udaberria eta uda aldean ematen dira errute-sasoi nabarmenenak. Sasoi horretan txitxarro arruntak kostara hurbiltzen dira, sakonera txikiagoetan sarda handietan pilatzen direlarik, bertan topatzen duten zooplanktonaz elikatzeko (kopepodo txikiak uraren iragazpenaren bidez irentsiz eta krill handiagoa harrapaketa aktiboz ahoratuz).
Bitxikeriak

Beste txitxarroekin aise nahastu daiteke, baina hau da arruntena, eta ugariena; ia urte osoan zehar topatu daitekeen espeziea da gainera. 'Txitxarro beltz' modura izendatua izan ohi den arren, hau gaizki izendatzen da, txitxarro beltza beste espezie bat baita. Txitxarro arrunta gainontzekoetatik bereizteko, lerro lateraleko ezkata formako marken altuera begiratu behar da, zabalagoak (altuagoak) baitira. Bestalde, txitxarro arrunten lerro dortsala (aleta dortsalaren ondoan paralelo doana) kopetatik isatseraino iristen da, gorputzaren luzera osoa zeharkatuz. Azken lerro hau zaila izaten da bereizten, arraina oso freskoa ez bada.
Garai zaharrak ezagutu dituztenek ongi dakiten moduan, lehen 'pobreen arraina' zen, eta askotan ezer gutxi balio izaten zuen arrain honek. Gaur egun ordea, balioa asko handitu eta arrain preziatutzat hartzen da orokorrean merkatuan. Hala ez bada, sartu ezazu pare bat labean, eta frogatu! Eta arraindegian txitxarrilo sorta eskura izanez gero, ez galdu aukera eta frijitu sartaian...

Interes gastronomikoa
Nahastutako espezieak
- txitxarro zuri
- txitxarro beltz

Trachurus trachurusHOM

txitxarro arrunt

jurel

Atlantic horse mackerelchinchard d'Europe

Kontsumo eta errute garaiak

Atlantic horse mackerel
chinchard d'Europe